W dniu modlitewnego wspomnienia Wszystkich Świętych, w niedzielę, 27 czerwca, w monasterze Zwiastowania Bogurodzicy w Supraślu odbyła się wyjątkowa uroczystość. Po blisko czterdziestoletniej odbudowie poświęcona została główna świątynia monasteru – cerkiew Zwiastowania Bogurodzicy. Uroczystościom przewodniczył Jego Eminencja Wielce Błogosławiony Sawa, Metropolita Warszawski i całej Polski. Towarzyszyli mu hierarchowie z zagranicy: metropolita Włodzimierza-Wołyńskiego i Kowla Włodzimierz (Ukraina), biskup Margweti i Ubisi Melchizedek (Gruzja) i z kraju: arcybiskup białostocki i gdański Jakub, arcybiskup wrocławski i szczeciński Jerzy, arcybiskup bielski Grzegorz, biskup łódzki i poznański Atanazy, biskup hajnowski Paweł, biskup supraski Andrzej, biskup siemiatycki Warsonofiusz, a także licznie przybyli duchowni z całej Polski. W podniosłym wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele władz centralnych i lokalnych: sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Adam Kwiatkowski reprezentujący Prezydenta RP Andrzeja Dudę, poseł do parlamentu europejskiego Krzysztof Jurgiel, poseł na Sejm RP Eugeniusz Czykwin, wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki, przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego Bogusław Dębski, burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski, Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków Małgorzata Dajnowicz, rektor Politechniki Białostockiej prof. dr hab. Maria Kosior-Kazberuk, rektor-komendant Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni kontradmirał prof. dr hab. Tomasz Szubrycht, dyrektor Muzeum Podlaskiego Waldemar Wilczyński, zastępca dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych Dawid Iwaniuk, proboszcz supraskiej parafii rzymskokatolickiej ks. Andrzej Chutkowski i wielu innych przedstawicieli władz lokalnych, służb mundurowych, Lasów Państwowych, nadzoru budowlanego, świata kultury i nauki. Od godzin porannych wierni gromadzili się w cerkwi Zwiastowania Bogurodzicy i na monasterskim dziedzińcu, na którym ustawiony był telebim. Wielu z nich przybyło z różnych części kraju, dzięki zorganizowanym pielgrzymkom autokarowym. W ten sposób pielgrzymowali m.in.. wierni z Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Poznania, Lublina i wielu miejscowości Podlasia. O godzinie 9.00 nastąpiło powitanie metropolity Sawy i przybyłych biskupów, których witały dzieci i młodzież, starosta z radą parafialną, ojcowie i bracia monasteru. Następnie głos zabrał ordynariusz Diecezji Białostocko-Gdańskiej, Jego Ekscelencja arcybiskup Jakub, który powitał zaproszonych gości i wszystkich wiernych. Hierarcha w krótkim słowie dziękował wszystkim zaangażowanym w odbudowę świątyni, a szczególne podziękowania za podjęcie decyzji o odbudowie świątyni i opiekę nad tym niezwykłym przedsięwzięciem skierował do Jego Eminencji metropolity Sawy. Po arcybiskupie Jakubie do zebranych z arcypasterskim słowem zwrócił się zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Jego Eminencja metropolita Sawa. – Długo czekaliśmy na tę historyczną chwilę – mówił w swoim przemówieniu hierarcha – Głęboko wierzę, że dziś nikt nie pozostaje obojętny wobec wydarzenia, które stało się świętem naszej Cerkwi, której pełnia uczestniczy w dzisiejszej uroczystości. O ile każda świątynia oddziałuje na społeczeństwo, jest potrzebna i wznosimy ją z radością, o tyle w tej kryje się historia i dusza Prawosławia. Odbudowujemy ją ku pokrzepieniu serc i jako pomnik dla przyszłości i jako świadectwo przeszłości naszych ojców, matek, braci i sióstr. Dlatego też od pierwszych dni swojej służby arcypasterskiej w Diecezji Białostocko–Gdańskiej zwróciłem uwagę na konieczność odbudowy świątyni Zwiastowania Bogurodzicy, uzmysłowiając niepowetowaną szkodę jaką był brak tej świątyni. Jego Eminencja szczegółowo wspominał dzieje odbudowy cerkwi od roku 1981, kiedy to został biskupem białostockim i gdańskim. Podkreślił: – Monaster supraski przez całą swoją działalność zasłużył się nie tylko dla Prawosławia, ale i dla kultury narodowej. W latach największego rozkwitu stał się posiadaczem cennych rękopisów, pamiątek kultury i sztuki słowiańskiej. Był miejscem pobytu i pracy wielu wybitnych ikonografów, architektów i pisarzy. Swoje słowo metropolita Sawa zakończył podziękowaniami skierowanymi do osób, które przyczyniły się do odbudowania głównej świątyni Bogurodzicy w Supraślu. Po przemówieniach hierarchów, rozpoczął się obrzęd poświęcenia cerkwi, którego główna część sprawowana była w części ołtarzowej. Na zakończenie z pobliskiej świątyni św. Jana Teologa do nowo poświęconego ołtarza przyniesiona została cząstka świętych relikwii, po czym sprawowana była pierwsza Święta Liturgia. W jej trakcie zanoszono modlitwy za żyjących i zmarłych budowniczych oraz ofiarodawców głównej cerkwi supraskiego monasteru. Minister Adam Kwiatkowski odczytał następnie list Prezydenta RP Andrzeja Dudy skierowany do uczestników uroczystości. Prezydent napisał: – Z radością przyjąłem wiadomość o tym, że Ławra Supraska odzyskuje swój centralny, najważniejszy obiekt, czyli historyczną cerkiew główną. (…) Siedemdziesiąt siedem lat temu miał miejsce szczególnie dramatyczny epizod w ponad pięćsetletniej historii klasztoru. Wycofujące się wojska niemieckie, wypędziwszy mnichów wysadziły w powietrze świątynię, której piękno, okazałość oraz czczone tutaj ikony zaliczane przez wieki do prawdziwych skarbów polskiego prawosławia. (…) Dzisiaj jednak wpisany w naszą chrześcijańską wiarę triumf życia nad śmiercią i dobra nad złem staje się faktem, ustępując żalowi i cierpieniu, źródłem radości i wdzięczności. Uroczystość ta ma bowiem istotny wymiar symboliczny. Jest świadectwem duchowego odrodzenia i materialnego wzrostu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – chrześcijańskiej wspólnoty wiary i wartości, której liczni wierni wspaniale służyli i nadal służą Rzeczypospolitej, budując jej pomyślną przyszłość oraz powiększając jej dobra duchowe. Minister Kwiatkowski przekazał w imieniu Prezydenta RP w darze monasterowi supraskiemu łampadę. Następnie głos zabrali: wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki, poseł do parlamentu europejskiego Krzysztof Jurgiel, burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski oraz zastępca dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku Dawid Iwaniuk. Wszyscy podkreślali wagę wydarzenia jakim jest ukończenie odbudowy i poświęcenie cerkwi Zwiastowania Bogurodzicy. Gratulowali wszystkim, którzy przyczynili się do tego dzieła. Burmistrz Supraśla przekazał w darze pokaźnych rozmiarów reprodukcję Supraskiej Ikony Bogurodzicy. Do zgromadzonych zwrócili się także hierarchowie przybyli z zagranicy. Podkreślali oni swoją wielką radość z możliwości uczestnictwa w tak ważnym dla polskiego prawosławia wydarzeniu. Na zakończenie, głos zabrał przełożony monasteru supraskiego, biskup Andrzej, który podziękował metropolicie, przybyłym hierarchom i gościom za udział w uroczystościach. Zaznaczył, że odbudowa cerkwi jest cudem, który świadczy o uwielbieniu przez Boga pobożności wiernych trwających w świętej wierze prawosławnej. Na ręce metropolity Sawy przekazał w darze insygnia zwierzchnika Cerkwi – enkolpion, panagię i krzyż. Uroczystości w Supraskiej Ławrze, zakończył posiłek przygotowany przez braci monasteru przy współpracy z siestryczestwem i bractwem młodzieży. Cerkiew Zwiastowania to obiekt szczególny z punktu widzenia duchowego i artystycznego. To ewenement w historii architektury. Ogniskuje się w nim dorobek dziejowy wielu narodów słowiańskich, zbiega się wiele tradycji i wpływów. Oryginalność architektury cerkwi Zwiastowania polega na połączeniu w budownictwie cerkiewnym gotyckiego i bizantyjskiego stylu. Konstrukcja cerkwi przypomina świątynie obronne Mądrości Bożej w Połocku, Synkowiczach i Małomożejkowie. Powstała w latach 1503-1511. Jej ściany pokryły freski autorstwa mnicha Nektariusza z Serbii. Świątynia została wysadzona przez wojska hitlerowskie w 1944 r. Od roku 1984 trwała jej wieloletnia odbudowa zakończona w roku bieżącym.
Autor: Ihumen Pantelejmon, Michał Gołub
Zdjęcia: Hieromnich Serafim, Sławomir Kiryluk, Aleksandra Jarosławska, Wojciech Stasiewicz, Jarosław Charkiewicz