25 czerwca jest dniem wspomnienia św. Onufrego Wielkiego, egipskiego ascety z IV wieku, który po dzień dzisiejszy stał się jednym z najbardziej czczonych świętych w polskim prawosławiu. Domem świętego Onufrego jest monaster jabłeczyński – najstarszy, nieprzerwanie istniejący monaster Rzeczypospolitej, który przez cały okres swego istnienia zachował wierność prawosławiu, w którym nigdy nie zostało przerwane życie monastyczne i mnisza modlitwa. Święty Onufry swym domem uczynił niezwykłe miejsce pośród nadbużańskich łąk zalewowych w otoczeniu wiekowych dębów, opiewanych chórami ptaków, gdzie człowiek przez wieki nie śmiał ingerować i niszczyć przyrodę, a jedynie uczynił z niej miejsce modlitwy, pragnąc na nowo odbudować utracony raj wysiłkiem modlitwy i tajemnicą św. Liturgii, przemieniającej rzeczywistość. W tym roku mija 525 lat od umownej daty założenia monasteru, za którą przyjmuje się rok powstania pierwszego ewangeliarza liturgicznego monasteru. Od przeszło pięciu wieków rok rocznie, nie patrząc na wojny i dziejowe przemiany do monasteru przychodzą pielgrzymki, pragnąc pokłonić się ikonie świętego Onufrego, która przez 500 lat jest przechowywana w klasztorze, aby otworzyć przed świętym swoje serca pełne próśb, zmartwień, wdzięczności i nadziei. Święty Onufrego, który stał się „szybkim pomocnikiem”, jak go nazywa ludowa pieśń, ukochanym świętym, niejako domownikiem miejscowej ludności, do którego jak do najbliższej osoby ludzie zwracają się z prośbą o pomoc, zawierzając i ufając mu. Roli monasteru w Jabłecznej nie można przecenić – jest on skarbem duchowości i kultury Cerkwi prawosławnej w Polsce, skarbnicą doświadczenia modlitwy, która wyraziła się w skarbach kultury, najcenniejszych ikonach, które od pięciu wieków są czczone i spoglądają na przychodzących, wsłuchują się w prośby każdego. W bieżącym roku monasterowi w Jabłecznej, na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, został nadany zaszczytny status „Pomnika Historii” – najwyższe odznaczenie dla zabytków w Polsce. Poprzez ten akt została doceniona wielka ponad pięćsetletnia spuścizna jabłeczyńskiego monasteru. Uroczystości monasterskie rozpoczęły się w przeddzień święta św. Liturgią, odprawioną przez braci monasteru i duchowieństwo, które wraz z pielgrzymami przybyło na święto. Podczas św. Liturgii śpiewał chór pielgrzymów. Po raz trzydziesty do monasteru przybyła piesza pielgrzymka z Białegostoku, prowadzona przez duchownych: ks. Jarosława Jóźwika, ks. Pawła Sterlingowa, ks. Andrzeja Żukowickiego, która przez dziewięć dni niestrudzenie zmierzała do Jabłecznej. Tradycyjnie do monasteru przybyła piesza pielgrzymka z pobliskich Sławatycz, prowadzona przez miejscowego proboszcza ks. Michała Wasilczyka. Przybyły także pielgrzymki autokarowe z Białegostoku, Bielska Podlaskiego, Hajnówki, Mielnika z Łemkowszczyzny, a także wierni z innych miejscowości z Polski i zagranicy. Bracia monasteru składają pokłon wszystkim pielgrzymom i zapewniają o modlitwie. Tegorocznym uroczystościom, ze względów zdrowotnych, nie mógł przewodniczyć Jego Eminencja Wielce Błogosławiony Sawa, Metropolita Warszawski i całej Polski, który piastuje godność świętobliwego archimandryty monasteru, który jako stauropigia jest kierowana bezpośrednio przez zwierzchnika Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Tegorocznym uroczystościom przewodniczył Jego Ekscelencja arcybiskup lubelski i chełmski Abel wraz ze wszystkimi członkami Soboru Biskupów. Całonocne czuwanie było odprawione przez wszystkich hierarchów wraz z przybyłym duchowieństwem. Akatyst przed ikoną św. Onufrego, tradycyjnie śpiewany przez wszystkich wiernych, tłumnie wypełniających monasterską cerkiew, został odprawiony o godzinie 23:00 przez arcybiskupa białostockiego i gdańskiego Jakuba oraz biskupa hajnowskiego Pawła. Nocnej św. Liturgii o godzinie 1.00 w kaplicy Zaśnięcia Bogurodzicy przewodniczył biskup siemiatycki Warsonofiusz, podczas której śpiewał miejscowy chór parafialny pod dyrekcją dr. Daniela Sawickiego. Świętej Liturgii w kaplicy Świętego Ducha przewodniczył biskup supraski Andrzej, podczas której antyfonalnie śpiewały dwa chóry: męski zespół „Katapetasma” pod dyrekcją Łukasza Hajduczeni i żeński zespół „Armonia” pod dyrekcją Aleksandry Szymaniuk. Głównej św. Liturgii przewodniczył arcybiskup lubelski i chełmski Abel w asyście arcybiskupa białostockiego i gdańskiego Jakuba, arcybiskupa wrocławskiego i szczecińskiego Jerzego, arcybiskupa przemyskiego i gorlickiego Paisjusza, arcybiskupa bielskiego Grzegorza, biskupa łódzkiego i poznańskiego Atanazego oraz biskupa hajnowskiego Pawła. Śpiewał chór studentów i absolwentów Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie i Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie prowadzony przez prof. Włodzimierza Wołosiuka. Okolicznościowe kazanie wygłosił ihumen Pantelejmon. Po św. Liturgii, zakończonej uroczystą procesją, do wiernych zwrócił się arcybiskup Abel, dziękując wszystkim za miłość do świętego miejsca, troskę i oddanie, za sprawą których kontynuujemy historię i dzieło naszych przodków, ubogacamy się duchowo, a poprzez to zmieniamy ku dobremu nasze społeczeństwo. Jego Ekscelencja dziękował obecnym władzom państwowym – przedstawicielom Sejmu i Senatu RP oraz władzom samorządowym. Słowa wdzięczności hierarcha skierował do namiestnika, archimandryty Piotra i braci monasteru, którym dziękował za organizację święta, codzienne trudy i nieustanną modlitwę. Arcybiskup Abel złożył archimandrycie Piotrowi imieninowe życzenia, gdyż dzień świętego Onufrego jest również dniem pamięci św. Piotra Atoskiego, patrona obecnego namiestnika. Ojciec namiestnik dziękował wszystkim wiernym, pielgrzymom i gościom, którzy przybili na święto, podkreślając, że monaster jest otwarty dla każdego, jest miejscem, gdzie nikt nie pyta skąd człowiek przybywa, bo wszyscy przychodzą tu w jednym celu. Szczególne słowa wdzięczności były skierowane do Bractwa Młodzieży Prawosławnej oraz grupy młodych ludzi, związanych z monasterem, którzy rok rocznie przybywają pomóc w organizacji święta, stając się wielkim wsparciem dla braci monasteru. Wedle tradycji, zapoczątkowanej w minionym roku za sprawą Redakcji Ekumenicznej TVP, główna św. Liturgia ze święta monasterskiego była transmitowana w pierwszym programie TVP nagranie której można obejrzeć na platformie TVP VOD.
Autor: Bracia monasteru w Jabłecznej
Zdjęcie: Protodiakon Wiaczesław Perek, Kamil Cywoniuk i „Prawosławie w obiektywie”, Aleksander Wasyluk