Dzięki staraniom proboszcza parafii ks. prot. Andrzeja Busłowskiego oraz Państwa Haliny i Andrzeja Wasiak z Białegostoku w marcu 2020 r. kolejne obiekty naszej parafii zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa podlaskiego. Do rejestru wpisano cztery obiekty:
- Cmentarz prawosławny w Dubinach pocz. XIX wieku
- Kaplica rodziny Bazylewskich (obecnie kaplica pw. Św. Tomasza w Dubinach)
- Cmentarz prawosławny rodziny Bazylewskich w Dubinach
- Kamienne ogrodzenie cmentarza rodziny Bazylewskich w Dubinach
Cmentarz prawosławny w Dubinach pocz. XIX wieku posiada wartość historyczną, regionalną – stanowi ważny, materialny dokument zarówno dziejów parafii jak i miejscowości Dubiny. Zachowane nagrobki przedstawiają walory artystyczne, jako przykład miejscowej sztuki ludowej. Obiekty te mają ważne znaczenie dla naszej parafii. Związane są z ks. Parteniuszem Bazylewskim wieloletnim proboszczem, budowniczym obecnej cerkwi parafialnej, fundatorem znajdującego się w niej ikonostasu; z jego rodziną. Ks. Parteniusz Bazylewski obowiązki wikariusza pełnił w latach 1844 do 1851, a od 1853 do 1884 r. pełnił obowiązki proboszcza. Murowana kaplica została zbudowana w 1898 r. jako grobowiec rodzinny ks. Parteniusza Bazylewskiego z inicjatywy i fundacji jego dzieci. Jest to jedyna w regionie kaplica wzniesiona dla rodziny prawosławnego duchownego, która już od chwili powstania była miejscem kultu. Została zbudowana w stylu eklektycznym z wyraźnymi wpływami stylu cerkiewno–bizantyjskiego. Wpisana została do rejestru zabytków nieruchomych województwa podlaskiego ze względu na zachowane wartości artystyczne zawarte w bryle budynku. Cmentarz, ogrodzenie oraz kaplicę wpisano do rejestru zabytków również ze względu na wartości historyczne o zasięgu lokalnym, jako autentyczny, materialny dokument świadczący o historii prawosławnej parafii w Dubinach. Skupione wokół kaplicy pomniki nagrobne odznaczają się materiałem oraz sposobem wykonania. Przykładem jest jedyny na terenie parafii wykonany z czarnego marmuru nagrobek Parwienija Parwieniewicza Bazylewskiego z 1910 r. z bogatą inskrypcją. Wokół kaplicy znajdują się także nagrobki Julianii Jakowlewnej Bazylewskiej oraz nagrobek Rozalii Trusvic w formie, która była rzadkością na terenie parafii dubińskiej przed 1939 r. i świadczyła o wysokim statucie pochowanych osób. Teren nekropolii otoczony jest kamiennym murem. Ogrodzenie to stanowi przykład tzw. małej architektury o cechach charakterystycznych dla budownictwa regionu. Wpisane do rejestru obiekty wymagają gruntownego odnowienia. W 1940 r. kaplica została zdewastowana przez wojska radzieckie. Urządzono w niej magazyn wojskowy. Remontowana była w 1945 r. Obecnie w murze kaplicy widać spękania, są ubytki cegieł. Także nagrobki zasłużonej rodziny niszczeją podobnie jak kamienne ogrodzenie kaplicy. Potrzebne są niezbędne prace na rzecz odnowienia tych obiektów, ukazania ich walorów architektonicznych, ale i religijnych, kulturowych dla naszej społeczności parafialnej, lokalnej i dla szerokiego grona osób odwiedzających to wyjątkowe miejsce. Prace te wymagają dużych nakładów finansowych. Dlatego pragniemy zwrócić się do wszystkich, którzy zechcieliby pomóc w odrestaurowaniu tych obiektów o wsparcie finansowe. Ofiary można przekazać na konto z dopiskiem – kaplica Św. Tomasza Chcielibyśmy także przybliżyć zwłaszcza młodemu pokoleniu historię tego miejsca – starego cmentarza, pocz. XIX w Dubinach oraz kaplicy Bazylewskich. Dlatego prosimy o przesyłanie na adres parafii lub na adres mail parafiadubiny@op.pl spisanych informacji, relacji, zdjęć dotyczących tych miejsc.
Autor i zdjęcia: Ks. Andrzej Busłowski