Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej, to przedsięwzięcie unikalne i jedyne w swoim rodzaju. Daje możliwość szerokiemu gronu słuchaczy i miłośnikom muzyki zapoznać się ze śpiewem cerkiewnym. W związku z szeroką działalnością organizatorzy festiwalu przygotowali także wydarzenia towarzyszące. W szczególnym roku, kiedy Cerkiew prawosławna obchodzi 100-lecie swojej samodzielności dla podkreślenia rangi historycznego wydarzenia, 15 maja 2024 roku w Centrum Dekanalnym w Hajnówce odbyła się sesja naukowa. Wykład „Autokefalia Cerkwi prawosławnej w Polsce w 1924 roku na tle polityki wyznaniowej II Rzeczypospolitej” wygłosił Jego Ekscelencja biskup Warsonofiusza. W spotkaniu uczestniczyli także Jego Ekscelencja biskup Paweł, Biskup Hajnowski, Andrzej Skiepko starosta Powiatu Hajnowskiego, Justyna Jarmocik wicestarosta Powiatu Hajnowskiego. Spotkanie otworzył dyrektor festiwalu ks. mitrat Michał Niegierewicz, który przywitał zebranych gości, przybliżając znaczenie terminu autokefalia-niezależność cerkiewna. Zanim rozpoczął się wykład biskupa Warsonofiusza, zebranej publiczności zaprezentował się Chór dziecięco-młodzieżowy parafii Świętej Trójcy w Hajnówce, którego dyrygentką jest Justyna Marczuk. Po występie chóru rozpoczęto sesję naukową dotyczącą początku autokefalii w odrodzonej po czasach zaborów Rzeczypospolitej. Biskup Warsonofiusz prelekcję podzielił na dwie części. Dotyczyły one relacji Cerkwi prawosławnej w Polsce z ówczesnymi władzami, z których wyodrębniono pozytywne i negatywne czynniki. Pozytywnym aspektem – jak zaznaczył hierarcha – uzyskania autokefalii, w tak trudnym okresie było unormowanie sytuacji prawno-administracyjnej w nowych granicach Polski. Co prawda nie odbyło się to od razu, bowiem przez kilka lat działały „Tymczasowe przepisy rządu wobec Kościoła prawosławnego w Polsce”. Dzięki przepisom krystalizowało się współistnienie Cerkwi i państwa polskiego. Normowały szereg kwestii administracyjnych jak np. zakładanie parafii i monasterów, organizowanie bractw cerkiewnych, czy szkół teologicznych, w których mogli się kształcić przyszli duchowni, psalmiści i pracownicy administracyjni. Tymczasowe przepisy nie rozwiązywały wszystkich palących problemów Cerkwi w Polsce. W tym miejscu Jego Ekscelencja przeszedł do negatywnych kart w relacjach na linii Rzeczypospolita – Cerkiew. Powyższe „Tymczasowe przepisy” nie mówiły w sposób znaczący o prawach majątkowych Cerkwi w Polsce oraz pozwalały na ingerowanie władz państwowych w wewnętrzne sprawy Cerkwi. Nie do końca unormowane stosunki państwa z Cerkwią doprowadzały – jak podkreślił prelegent – do sytuacji konfliktowych, czego najlepszy przykładem jest krzewienie neounii, akcja rewindykacyjna i burzenie cerkwi. Mimo wielu niesprawiedliwości, które dotknęły ponad czteromilionową wspólnotę prawosławnych w okresie międzywojennym – zaakcentował Jego Ekscelencja – należy stwierdzić, że niezależność (autokefalia) Cerkwi w Polsce uzyskana w 1924 r. okazała się zbawienna dla Jej członków. Jest wielce prawdopodobne, że gdyby nie uzyskano autokefalii, sytuacja Prawosławia na terenie Polski mogłaby wyglądać zupełnie inaczej – konkludował biskup Warsonofiusz. Zwieńczeniem sesji naukowej dotyczącej autokefalii był występ Chóru Duchowieństwa Diecezji Warszawsko-Bielskiej prowadzonego przez protodiakona Marka Maciukę. Następnie głos zabrał ks. Michał Niegierewicz, który podsumował konferencję i podziękował wszystkim uczestnikom spotkania. Słuchacze mieli możliwość zapoznania się z archiwalnymi fotografiami dokumentującymi wydarzenia bezpośrednio związane z autokefalią, życiem Cerkwi w czasie międzywojnia i działalnością metropolity Dionizego Waledyńskiego, uzupełnione tablicami z najważniejszymi osiągnięciami każdego ze zwierzchników PAKP. Wystawa w ramach tegorocznego festiwalu została przygotowana przez Muzeum Warszawskiej Metropolii Prawosławnej i otwarta we wtorek 13 maja br.
Autor: ks. Rafał Wareniuk
Zdjęcia: ks. Nikita Kazakiewicz
